دانلود رایگان DjVu کتاب سقراط مجروح

معرفی کتاب سقراط مجروح

برتولت برشت (1956 ـ 1898) در داستان کوتاه سقراطِ مجروح دیدگاه و نظرهاى همیشگى‏اش را دنبال مى‏کند: جنگ چیزى جز نوعى کسب و کار در خدمت مصالح عدّه‏اى خاص نیست؛ قهرمان‏بودن هم شغلى است مانند همه مشاغل دیگر ـــ نجاّر، پینه‏دوز، قابله، نانوا، ریاضیدان ــــ که چون براى خدمات آنها تقاضا وجود دارد لاجرم عَرضه‏اى نیز در کار خواهد بود. به نظر برشت، پیروزى در میدان نبرد به همان اندازه به شجاعت فرد بستگى دارد که به تأثیر عواملى از قبیل جویدن پیاز در افزایشِ دلاورى‏اش. اما آنچه در نهایت تعیین مى‏کند چه کسى تاج قهرمانى بر سر مى‏گذارد، هم بخت و تصادف، و هم این واقعیت است که افراد در رقابت براى پیشى‏گرفتن از دیگران گاه ناچارند براى از میدان به‏درکردنِ رقیبانِ خطرناک، به قهرمان‏شدنِ بى‏ربطترین آدم رضایت بدهند. داستان در چندین سطح و لایه روایت مى‏شود: در سطح روان‏شناسىِ اجتماعى (کسب‏وکارِ پرورشِ قهرمان)، جامعه‏شناسى (فرمانده، زیر فشار افکار عمومى، حاضر است به پینه‏دوزِ فیلسوف تاج گل بدهد تا خودش زخم‏زبان نشنود و جماعت‏بگذارند ریاستش را بکند)، و روان‏شناسىِ فردى (سقراط دست به تلاشى ناموفق براى فریب خویش مى‏زند، اما سرانجام درمى‏یابد که زیانهاى حتمىِ این کار بیش از عواید احتمالى آن است: خوارشدن در چشم همسر بدخو اما خوشدل، در برابر چند دقیقه غریوِ تحسین مردمِ خوشخو اما بددل). سقراط را علم و فلسفه از افتادن در دام تزویر و ریا نجات نمى‏دهد؛ رودربایستى در برابر همسرش، و این نگرانى که از این پس ناچار شود مدام نقش بازى کند و دست‏کم دو شخصیت داشته باشد، نجاتش مى‏دهد. توصیف صحنه نبردى کوتاه که در مِه آغاز مى‏شود، در مِه پایان مى‏یابد و هیچ کس به درستى نمى‏داند واقعاً چه گذشت و چه کسى چه کرد اما مدتها براى آن جشن مى‏گیرند و در ستایش خویش کاغذ سیاه مى‏کنند، در عین غرابت و مسخرگى، تصویرپردازىِ کم‏نظیر و تکان‏دهنده‏اى است از نبرد و خونریزى، از غرایز اصیلِ انسانى (ترس و گریز) در برابر رفتارهاى مصنوعى و عاریتى (تهور و ستیز)، و از میل طبیعى انسان به دورشدن از صحنه‏هاى دردآور و پرهیز از اعمال عبث و تحمیلى: سردار مى‏تواند از مهلکه دور بماند چون سوار است، اما نفرات پیاده و مردم عادى براى تحمل منظره دهشت‏آور پرواز میله آهنى (که در قاموس قهرمانیگرى به آن نیزه مى‏گویند) به چنان مقادیر عظیمى پیاز احتیاج دارند که ممکن است در همة‌ بازارِ تره‏بار یافت نشود.

کلمات کلیدی: روان شناسىِ اجتماعى،